Epilepsisi olan kişiler tekrarlayan nöbet geçirir, çünkü beyindeki elektriksel aktivitenin ani bir şekilde artması, beyin hücreleri arasındaki mesajlaşma sistemlerinde geçici bir rahatsızlığa neden olur.
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) epilepsiyi “tekrarlayan nöbetlerle karakterize olan yaygın bir nörolojik durum” olarak tanımlar.
Bu makale epilepsinin tiplerini, semptomlarını, tedavisini ve prognozunu açıklayacaktır.
Epilepside hızlı gerçekler
Epilepsi ile ilgili bazı önemli noktalar.
- Epilepsi nörolojik bir bozukluktur.
- Primer semptomlar genellikle nöbet içerir.
- Nöbetler bireye bağlı olarak bir dizi şiddet içerir.
- Tedaviler, anti-nöbet ilaçları içerir.
Epilepsi belirtileri
Epilepsinin ana belirtisi tekrarlayan nöbetlerdir. Aşağıdaki belirtilerden biri veya daha fazlası varsa, birey, özellikle de tekrarlarsa bir doktora görünmelidir:
- Ateşsiz bir konvülsiyon (ateş yok)
- karartma veya karışık bellek kısa büyüler
- bağırsak ya da mesane kontrolünün kaybolduğu aralıklı bayılma büyüleri, sıklıkla aşırı yorgunluk takip eder.
- Kısa bir süre için kişi talimatlara veya sorulara cevap vermiyor
- kişi aniden, hiçbir sebepten dolayı sertleşir
- kişi aniden hiçbir sebepten ötürü düşüyor
- Görünen uyaran olmadan ani göz kırpıyor
- herhangi bir sebep olmaksızın çiğneme ani çıkışları
- Kısa bir süre için kişi şaşırdı ve iletişim kuramıyor
- uygunsuz görünen tekrarlayan hareketler
- kişi belli bir sebepten korkuyor; paniğe kapılabilir veya kızabilirler
- koku, dokunma ve ses gibi duyulardaki tuhaf değişiklikler
- kollar, bacaklar veya vücut pisliği, bebeklerde hızlı sarsıntı hareketlerinin bir kümesi olarak görünecektir.
Aşağıdaki koşullar ortadan kaldırılmalıdır. Benzer belirtiler gösterebilirler ve bazen epilepsi olarak yanlış teşhis edilirler:
- epilepsi benzeri semptomlarla yüksek ateş
- bayılma
- Narkolepsi veya gündüz tekrarlayan uyku olayları
- katapleksi veya aşırı kas güçsüzlüğü dönemleri
- uyku bozuklukları
- kabuslar
- Panik ataklar
- fütur devletleri, nadir bir psikiyatrik bozukluk
- psikojenik nöbetler
Nedenleri: Bir kişi nasıl epilepsi alır?
İnsan vücudundaki her işlev beyindeki mesajlaşma sistemleri tarafından tetiklenir. Epilepsi, bu sistem arızalı elektriksel aktiviteden dolayı bozulduğunda ortaya çıkar.
Çoğu durumda, kesin neden bilinmemektedir. Bazı insanlar, epilepsinin meydana gelme olasılığını artıran genetik faktörleri miras almışlardır.
Riski artırabilecek diğer faktörler şunlardır:
- Örneğin bir araba kazasında kafa travması
- inme veya tümörleri içeren beyin koşulları
- bulaşıcı hastalıklar, örneğin AIDS ve viral ensefalit
- doğum öncesi oluşan doğum öncesi yaralanma veya beyin hasarı
- örneğin otizm veya nörofibromatozis gibi gelişimsel bozukluklar
En çok 2 yaşın altındaki çocuklarda ve 65 yaşın üzerindeki yetişkinlerde görünme olasılığı yüksektir.
Nöbet sırasında epilepsi deneyimi olan bir hasta, beynin hangi kısmının etkilendiğine ve bu alandan ne kadar geniş ve hızlı bir şekilde yayıldığına bağlıdır.
CDC, “durumun iyi anlaşılmadığını” not eder. Çoğu zaman, belirli bir neden tanımlanamaz.
Epilepsi yaygın mıdır?
2015 yılında, epilepsi Amerika Birleşik Devletleri’nde nüfusun yüzde 1,2’sini ya da 3 milyon yetişkin ve 470,000 çocuğu kapsayan 3,4 milyon insanı etkiledi.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), epilepsinin dünya çapında 50 milyon insanı etkilediğini tahmin etmektedir.
Epilepsi tedavileri
Çoğu tip epilepsinin tedavisi yoktur. Ancak, cerrahi bazı tür nöbetlerin ortaya çıkmasını engelleyebilir ve çoğu durumda durum yönetilebilir.
Altta yatan düzeltilebilir beyin rahatsızlığı nöbetlere neden oluyorsa, bazen cerrahi onları durdurabilir. Epilepsi teşhisi konulursa, doktor nöbet önleyici ilaçlar veya anti-epileptik ilaçlar reçete edecektir.
İlaçlar işe yaramazsa, bir sonraki seçenek ameliyat, özel bir diyet veya VNS (vagus sinir uyarımı) olabilir.
Doktorun amacı, daha fazla nöbetin meydana gelmesini önlemek ve aynı zamanda yan etkilerden kaçınmak ve böylece hastanın normal, aktif ve üretken bir yaşam sürmesini sağlamaktır.
Anti-epileptik ilaçlar (AED’ler)
AED’lerin çoğunluğu ağızdan alınır. Hastanın sahip olduğu nöbet tipi, doktorun hangi ilacı reçete edebileceğine karar verecektir. Hastaların hepsi ilaçlara aynı şekilde tepki göstermez, ancak AED’lerin vakaların yüzde 70’inde nöbet kontrolüne yardımcı olduğu görülmektedir.
Epilepsiyi tedavi etmek için yaygın olarak kullanılan ilaçlar şunlardır:
- sodyum valproat
- karbamazepin
- lamotrijin
- levetirasetam
Bazı ilaçlar bir hastada nöbetleri durdurabilir, ancak başka bir hastada olmayabilir. Doğru ilaç bulunduğunda bile, ideal dozu bulmak biraz zaman alabilir.
Epileptik nöbet tipleri
Bir doktorun epileptik nöbetleri olan bir hastayı tedavi ederken yapabileceği üç tanı vardır:
- İdiyopatik: Görünür nedeni yoktur.
- Kriptojenik: Doktor büyük olasılıkla bir neden olduğunu düşünüyor, ancak kesin olarak belirleyemiyor.
- Semptomatik: Doktor nedenini biliyor.
Beyinde aktivitenin başladığı yere bağlı olarak üç nöbet tanımı vardır.
Kısmi nöbet
Kısmi bir nöbet, epileptik aktivitenin hastanın beyninin sadece bir kısmında gerçekleştiği anlamına gelir. İki tip kısmi nöbet vardır:
- Basit parsiyel nöbet – hasta nöbet sırasında bilinçlidir. Çoğu durumda, hasta nöbet devam etse de, çevrenin farkındadır.
- Kompleks kısmi nöbet – hastanın bilinci bozulmuş. Hasta genellikle nöbet hatırlayamaz ve eğer yaparlarsa, hafızası belirsiz olur.
Genelleştirilmiş nöbet
Beynin her iki yarısı epileptik aktiviteye sahip olduğunda, genel bir nöbet oluşur. Nöbet devam ederken hastanın bilinci kaybolur.
Tonik-klonik nöbetler (daha önce büyük mal nöbetleri olarak bilinir): Belki de en yaygın bilinen jeneralize nöbet türüdür. Bilinç kaybı, vücut sertliği ve titremeye neden olurlar.
Devamsızlık nöbetleri: Önceden petit mal nöbetleri olarak adlandırılanlar, bireyin uzaya bakan gibi göründüğü bilinçte kısa süren gecikmelerdir. Devamsızlık nöbetleri genellikle tedaviye iyi yanıt verir.
Tonik nöbetler: Kaslar sertleşir ve kişi düşebilir.
Atonik nöbetler: Kas kontrolü kaybı, bireyin aniden düşmesine neden olur.
Klonik nöbetler: Bu ritmik, sarsıntılı hareketlerle ilişkilidir.
İkincil genelleştirilmiş nöbet
Epileptik aktivite kısmi nöbet olarak başladığı zaman ikincil jeneralize nöbet oluşur, ancak daha sonra beynin her iki yarısına yayılır. Bu gelişme gerçekleştikçe, hasta bilinç kaybeder.
Epilepsi ve nöbetler
Nöbetler epilepsinin tek semptomudur. Johns Hopkins Medicine’e göre Epilepsi “iki veya daha fazla provoke olmayan nöbet” geçirme olarak tanımlanmaktadır.
Bazı kişilerde tek bir nöbet veya epilepsiye bağlı olmayan nöbetler vardır. Birleşik Krallık’taki Epilepsi Derneği’ne göre, nonepileptik nöbetler beyindeki elektriksel aktiviteye bağlı değildir. Nedenleri fiziksel, duygusal veya psikolojik olabilir.
Ayrıca farklı tipte nöbetler vardır. Nöbetler epilepsi hastaları arasında değişebilir, bu nedenle iki bireyde durum farklı görünebilir. Bu nedenle spektrum bozukluğu olarak adlandırılabilir.
Görünüm
Epilepsi bir kişinin hayatını çeşitli şekillerde etkileyebilir ve görünüm çeşitli faktörlere bağlı olacaktır.
Nöbetler devam edecek mi?
Nedeni açıkça tanımlanabilirse, nöbetlerin devam etmesi daha olasıdır.
Remisyon olasılığını etkileyen diğer faktörler şunlardır:
- tedaviye erişim
- tedaviye yanıt
- semptomların başladığı yaş
- kişinin sahip olabileceği diğer nörolojik durumlar
Epilepsi beyin hasarına yol açabilir mi?
2005 yılında yayınlanan bir çalışmada, nöbet geçiren şiddetli epilepsisi olan kişilerin, bilişsel yetenek ve beyin fonksiyonu ile ilgili zorluklar yaşadıkları ortaya çıkmıştır. Daha uzun süreli remisyonlar daha az bilişsel problemlerle ilişkilendirilmiştir.
2006 yılında yayınlanan bir gözden geçirme, yetişkinlerin ve çocukların zihinsel performansında “hafif ama ölçülebilir” bir düşüş olabileceği sonucuna varmıştır.
Bununla birlikte, araştırmacılar bu alanda çok az güvenilir araştırma olduğunu ve “Birçok karışık değişkene bağlı olarak, ele geçirmelerin etkisinin tahmin edilmesinin zor olduğunu, ancak sınırlı olduğunu” belirtmektedir.
Bir risk varsa, yazarlar, genel semptomatik epilepsi tiplerinde, erken yaşta başlamış sık nöbetler ve yüksek düzeyde antiepileptik ilaç kullanımı olanlarda daha yüksek gibi görünmektedir.
Yakın zamandaki çalışmalar, çocuklarda epilepsi ile birlikte olsun ya da olmasın, bilişsel değişimlere bakmaktadır. Sonuçlar epilepsinin daha kötü bilişsel sonuçlarla ilişkili olduğunu düşündürmektedir.
Ancak, şu belli değildir:
- epilepsi bozukluğa neden olur
- Benzer bir yapısal değişim hem epilepsi hem de bozulmaya neden olmaktadır
- antiepileptik ilaçların bir etkisi vardır
Bu, daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyan bir alandır
Diğer etkiler
Epilepsi, kişinin hayatının çeşitli yönlerini etkileyebilir, bunlar arasında:
- duygular ve davranış
- sosyal gelişim ve etkileşim
- çalışma ve çalışma yeteneği
Bu yaşam alanları üzerindeki etki büyük oranda nöbetlerin sıklığına ve şiddetine bağlı olacaktır.
Epilepsi hastalarının yaşam beklentisi
2013 yılında, Oxford Üniversitesi ve Birleşik Krallık’taki University College London’dan araştırmacılar, epilepsi hastalarının, toplumun geri kalanıyla karşılaştırıldığında, erken ölüm deneyimlemelerinin 11 kat daha olası olduğunu bildirdiler.
Kişinin ayrıca bir akıl hastalığı varsa, risk daha büyük görünmektedir. İntihar, kaza ve saldırı erken ölümlerin yüzde 15,8’ini oluşturuyordu. Bunlardan etkilenen çoğu insan da bir zihinsel bozukluk tanısı almıştı.
Baş araştırmacı, Seena Fazel dedi ki:
“Bizim sonuçlarımız, dünya çapında 70 milyon insanın epilepsisi olduğu için halk sağlığı açısından önemli sonuçlar doğurmaktadır ve bunlar, epilepsili kişilerde standart kontrollerin bir parçası olarak psikiyatrik bozuklukların dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi ve tedavi edilmesinin bu hastalarda erken ölüm riskini azaltmaya yardımcı olabileceğini vurgulamaktadır. Çalışma ayrıca, intihar ve araç dışı kazaların önemini, epilepsili kişilerde ölümün başlıca nedenleri olarak ortaya koymaktadır. “
