Polimiyalji romatizma, eklemlerin ya da eklemlerin etrafını (periartrit) ve nadir durumlarda arterleri etkileyen bir romatizmal otoimmün inflamatuar hastalıktır.
Polimiyalji romatizması (PMR) meydana geldiğinde, vücudun bağışıklık sistemi kendi bağ dokularına saldırır, etkilenen eklemlerin dokusuna ve bazen de arterlerin iltihap haline gelmesine neden olur.
Hastalık 5 yıla kadar devam edebilir, ancak genellikle daha azdır ve düşük ila orta dereceli prednizon dozlarına (steroid) yanıt verir.
PMR, her yıl 50 yaşın üzerindeki 100.000 kişiden yaklaşık 59’unu etkilemektedir ve en çok Kafkas kadınlarında görülür. Yaşlıları etkileyen en yaygın inflamatuar hastalıktır ve 50 yaşın altındakilerde nadiren görülür. Ortalama olarak, hastalık 70 yaş civarında gelişir.
PMR’nin neden olduğu iltihaplanma, vücudun her iki tarafında yaygın ağrı, sertlik ve grip benzeri semptomlara yol açabilir. En çok etkilenen eklemler omuzlar veya omuz kemeri ve kalça veya kalça kemeridir. Etkilenebilecek arterler, kalbin bazı büyük dallarını içerir.
Nedenleri ve risk faktörleri
PMR’nin nedenleri iyi anlaşılmamış olsa da, nedenine ilişkin birçok teori vardır.
Durumun eklemlerdeki iltihaplanma sonucu ve bursa olarak bilinen eklemleri çevreleyen keseciklerin sonucu olduğu ileri sürülmektedir. Bu iltihap, vücudun diğer bölgelerindeki ağrıya yol açabilir. Örneğin, omuz ve kalça eklemleri etkilenirse, üst kollarda ve baldırlarda ağrı yaşanabilir.
Kesin bir kanıt olmasa da, PMR ayrıca bir enfeksiyondan da kaynaklanabilir. PMR ile ilişkili neden ve risk faktörlerini belirlemek için ek araştırmalara ihtiyaç vardır.
belirtiler
PMR olan kişiler, birkaç gün veya hafta boyunca gelişen, hızlı bir semptom başlangıcı yaşayabilirler. Bazı durumlarda, semptomlar bir gecede ortaya çıkar ve ağrı ve sertlik şiddetlidir.
Bir semptom, gün içinde iyileşme ile sabahları daha kötü olabilen acıdır. Bu acı, insanların günün başında giyinmesini zorlaştırabilir. Saçlarını taraklamak için başının üstünde kollarını yükseltmek zor olabilir.
Diğer bir sık görülen semptom, en az iki alanda sertliktir. Yaygın olarak etkilenen bölgeler kalça, kalça, boyun, uyluk, üst kol ve omuzları içerir.
PMR teşhisi konan kişilerde sıklıkla karşılaşılan diğer semptomlar şunlardır:
- oturmuş pozisyondan kalkma zorluğu
- inaktivite ile kötüleşen ağrı
- eklem ve kas ağrıları
- omuzların yukarısındaki kolların yükseltilmesi zorluğu
- zayıflık
- yorgunluk
- ateş
- iştah azalması
- kilo kaybı
- depresyon
- uyku bozuklukları
Nadiren de olsa, ellerin, önkolların ve ayakların şişmesi oluşabilir. El, bilek ve kolda karıncalanma ve halsizlik gibi karpal tünel sendromunun belirtileri de ortaya çıkabilir.
PMR olanların yaklaşık yüzde 5-15’i, temporal arterit (TA) olarak da adlandırılan dev hücreli arterit (GCA) denen bir durum geliştirmeye devam edecektir. İlk kez GCA tanısı konmuş olanların yaklaşık yarısı da PMR ile uyumlu semptomlara sahiptir.
GCA, vaskülit olarak adlandırılan, en yaygın olarak kafa derisi ve kafa içindeki arterleri etkileyen kan damarlarının iltihaplanmasına neden olur. Tedavi edilmezse, GCA görme kaybına yol açabilir.
GCA belirtileri tıbbi yardım gerektirir ve şunları içerir:
- tek taraflı baş ağrıları, özellikle tapınaklarda
- kafa derisi hassasiyeti
- geçici bulanıklaştırma, çift görme veya körlük gibi görsel değişiklikler
- yerken çene ağrısı
- yorgunluk
- iştah kaybı
- grip benzeri semptomlar
- ateş
- yüz, dil veya boğaz ağrısı
Teşhis
PMR teşhisi zor olsa da, hastalığı tanımlamaya çalışırken yardımcı olan prosedürler vardır.
Fizik muayenenin yanı sıra, bir doktor bir kişinin tıbbi geçmişini ve semptomlarını tanı sürecinin bir parçası olarak değerlendirir.
Ayrıca, aşağıdaki gibi benzer tıbbi durumları dışlamalarına yardımcı olmak için bazı testler de önerebilir:
- romatoid artrit
- polimiyozit
- hipotiroid hastalığı
- multipl miyelom veya diğer kanserler
- lupus
- fibromiyalji
Kan testleri
Bir doktor tanılama sürecinde çeşitli kan testlerini önerebilir. Bunlar aşağıdaki testleri içerebilir:
- Antisiklik sitrüline peptid (anti-CCP): Bu, romatoid artritli kişilerde bulunan bir antikoru tespit eder.
- Antinükleer antikor (ANA): Lupus, Sjogren veya diğer otoimmün hastalıkların varlığını gösterebilen bir test.
- Tam kan sayımı (CBC): Bu, beyaz kan hücresi, kırmızı kan hücresi ve trombosit düzeylerini değerlendirir.
- C-reaktif protein (CRP): Bu inflamasyonun varlığını tanımlayabilir.
- Eritrosit sedimantasyon hızı (ESR): Bu aynı zamanda bir sed oranı olarak adlandırılır ve inflamasyon varlığını tespit eder.
- Romatoid faktör (RF): Romatoid artrit tanısı için kullanılan bir testtir.
- Tiroid uyarıcı hormon: Tiroidin ne kadar iyi çalıştığını değerlendirmek için bir kan testi.
- Kreatinin kinaz (CK): Kas hasarı aramak için başka bir kan testi.
PMR olgularında, C-reaktif protein ve eritrosit sedimentasyon hızlarında bir yükselme, inflamatuar yanıtı gösteren bir yükselmeyi içerebilir.
Diğer testler
Doktorlar, görüntüleme çalışmaları gibi başka testler önerebilir. GCA semptomların bir nedeni olarak kabul edilirse, en kısa zamanda temporal arter biyopsisi düzenlenir.
Ek testler bireysel olarak önerilebilir ve sağlık ekibi tarafından tartışılacaktır.
tedavi
Bir tanı yapılır yapılmaz PMR tedavisi başlayabilir.PMR tedavisinin amacı, ağrı, sertlik, yangı, ağrı, ateş ve yorgunluk belirtilerini belirli anti-enflamatuar ilaçların kullanımı ve egzersizi ile azaltmaktır.
İlaçlar
PMR’yi tedavi etmek için kullanılan ilaçlar, anti-enflamatuar ilaçlar olarak adlandırılır ve prednizon gibi kortikosteroidler içerir.
Steroid tedavisi sırasında inflamasyon üzerindeki etki ESR ve C-reaktif protein seviyeleri gibi kan testleri ile izlenir. Çoğunlukla, PMR için tedavi edilenler steroid tedavisi ile hızlı iyileşme hissederler.
Nadir durumlarda, steroid dozunu kademeli olarak azaltmayı kolaylaştırmak için metotreksat veya azatioprin gibi ilaçların eklenmesi önerilebilir. Tedavinin amacı, mümkün olan en düşük doz steroid ile semptomların giderilmesini sağlamaktır.
Çok hafif olgularda, ibuprofen ve naproksen gibi steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar (NSAID’ler) yeterli olabilir.
Egzersiz
Tedavi planının bir parçası olarak dinlenme süreleri olan düzenli bir egzersiz programı önerilebilir.
Egzersizin amacı, eklem esnekliğini, gücünü ve işlevini sürdürmektir. Bir kişinin genel sağlık ve fitness durumuna bağlı olarak, bir kişinin fitness planına yürüme, sabit bisiklet ve havuz egzersizlerinin eklenmesi önerilebilir.
Komplikasyonlar
PMR tedavi edilebilir bir hastalık iken, uzun süreli steroid kullanımının bir sonucu olarak komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Bu komplikasyonlar şunlardır:
- yüksek kan şekeri seviyeleri
- kilo almak
- uykusuzluk
- kırılgan kemikler
- katarakt
- cilt inceltme
- morarma
- yüksek tansiyon
- kaygı ya da ajitasyon
PMR olan biri GCA geliştirirse, bu aşağıdaki gibi komplikasyonlara yol açabilir:
- körlük
- kan damarı daralması
- anevrizma oluşumu
PMR teşhisi konulan hastaların yeni baş ağrılarının, kafa derisinin hassasiyetinin, görsel değişikliklerin ve çene ağrısının başlangıcını bildirmeleri ve böylece GCA için değerlendirilip tedavi edilebilmeleri hayati önem taşımaktadır.
