Pnömoni, akciğer dokusunun enflamasyon, sıvı ve irin nedeniyle nefes almayı zorlaştıran bir enfeksiyondur. Bulaşıcı olan virüsler veya bakteriler, çoğu zatürre formuna neden olur.
Ancak, tüm zatürre vakaları bulaşıcı değildir ve bir kişiden diğerine yayılabileceği süre, enfeksiyonun nedenine bağlıdır.
Pnömoni bulaşıcı mıdır?
Pnömoni, bakteriler veya virüsler gibi bazı mikropların neden olduğu akciğerlerdeki bir enfeksiyonu ifade eder. Bir kişi bir başkasına zatürreye neden olabilen mikropları yaydığında, alıcı hafif soğuk algınlığı semptomlarından pnömoniye kadar bir dizi solunum yolu enfeksiyonu geliştirebilir.
Pnömoninin bulaşıcı olup olmadığını bir dizi faktör belirler:
Pnömoni türü
Çoğu pnömoni vakası, bakteri ve virüslerin yayılmasına bağlıdır. Bakteriler, antibiyotiklere yanıt veren canlı organizmalardır. Virüsler, küçük proteinler ve antibiyotiklerle tedavi edilemeyen genetik materyallerdir. Hem virüsler hem de bakteriler bulaşıcıdır.
Bir kişi soğuk algınlığı gibi farklı bir enfeksiyon geçirdikten sonra pnömoni sıklıkla gelişir. Bu, bir kişiyi diğer enfeksiyon türlerine karşı daha savunmasız hale getirir. Akciğerlerde gelişen bir enfeksiyona pnömoni denir.
Bazı organizmaların diğerlerine göre pnömoniye neden olma olasılığı daha yüksektir. Yaygın bir örnek pnömokok hastalığı, kulak enfeksiyonlarına, sinüs enfeksiyonlarına, beyin ve kan enfeksiyonlarına ve pnömoniye neden olabilen bakteriyel bir enfeksiyondur.
Başka bir tür bakteri türü, diğer pnömoni formlarına neden olabilir. Bakteriler de bulaşıcıdır.
Grip virüsü veya grip, viral pnömoninin yaygın bir nedenidir. Virüs, kişiden kişiye kolayca yayılır ve bir dizi semptom ve duruma neden olur.
Pnömoninin daha az görülen nedenleri şunlardır:
- Gıda parçacıklarının veya içeriklerinin bağırsak yolundan solunması
- bazı mantarlar
Bu pnömoni türleri bulaşıcı değildir.
Enfeksiyon uzunluğu
Çoğu durumda, enfeksiyonlar semptomların ortaya çıkmasından birkaç gün sonra ve birkaç gün sonra bulaşıcıdır. Bir kişinin bulaşıcı olduğu zamanın tam uzunluğu, enfeksiyona neden olan mikroorganizmanın türüne bağlıdır.
Mikoplazma kaynaklı pnömoni gibi bazı pnömoni türleri birkaç hafta boyunca bulaşıcıdır. Bir kişinin zatürre olması durumunda, enfeksiyonun ne kadar sürede bulaşıcı olacağı konusunda bir doktorla konuşmalıdırlar.
Pnömoni tedavisi
Bakteriyel pnömonisi olan kişilerde genellikle enfeksiyonun ilerlemesini durduran antibiyotik reçete edilir. Pnömoni genellikle tedavi başladıktan bir ya da iki gün sonra bulaşıcı olmayı bırakır.
Bir kişi aynı zamanda ateş sırasında da bulaşıcı olarak kabul edilir, bu yüzden ateşe kadar işten ya da okuldan evde kalmak en iyisidir.
Pnömokokal bakteriler gibi pnömoniye neden olabilen enfeksiyonlara karşı aşılanmış kişiler genellikle bu spesifik mikroplara karşı bağışıktır. Aşı yapmak bu tür enfeksiyonların gelişmesini engelleyebilir.
Risk faktörleri
Her ne kadar herkes zatürre olsa da, bazı insanlar daha fazla risk altındadır. Akciğerler içinde bir enfeksiyon geliştiğinde pnömoni oluşur. Solunum ile komplikasyonlara neden olabilir ve vücudun kan dolaşımı gibi diğer bölgelerine yayılabilir.
Pnömoniye yakalanma olasılığı daha yüksek olan kişiler şunlardır:
- bağışıklık sistemleri tam olarak gelişmemiş çok küçük çocuklar ve bebekler
- zayıflamış bağışıklık sistemi olan yaşlı insanlar
- hamile kadın
- bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar alan insanlar
- Kanser, HIV ve AIDS gibi bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıkları olan insanlar
- romatoid artrit gibi otoimmün hastalıkları olan kişiler
- Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (COPD), kistik fibroz (CF) ve astım gibi akciğer ve solunum yolu hastaları olan kişiler
Zatürre riski taşıyan kişilerin özellikle yakın zamanda zatürre veya başka bir solunum yolu enfeksiyonu geçirmiş olan kişilerde ihtiyatlı olmaları gerekmektedir.
transmisyon
Pnömoni olan bir kişinin vücudundan mikroplar başka bir kişiye yayıldığında pnömoni bulaşır. Bu, aşağıdakiler dahil çeşitli şekillerde gerçekleşebilir:
- Enfeksiyonu solumak. Bu, pnömoni olan bir kişinin öksürdüğü veya hapşırdığı ve başka bir kişinin enfekte partikülleri soluduğu zaman ortaya çıkabilir. Bu, ebeveynler ve çocuklar gibi birbirine yakın temas halinde olan kişiler veya uçaklar gibi havalandırılmamış alanlarda daha fazladır.
- Ağız ya da gözlerle. Bu kişi, enfekte kişinin öksürdüğü veya hapşırdığı bir yüzeye dokunduğunda meydana gelebilir. Enfeksiyonlu bir kişi ellerine öksürdüğünde ve sonra başka bir kişinin elini salladığında, ikinci kişi ellerini ya da gözlerine dokunmadan ağzına ya da gözlerine dokunursa enfekte olabilir.
Gıda parçacıkları ve bağırsaklardan gelen irritanlar da pnömoniye neden olabilir. Buna aspirasyon pnömoni denir ve bir kişi yanlışlıkla bu maddeleri soluduğunda ortaya çıkabilir.
Aspirasyon pnömonisi genellikle bir inme tanısı veya Parkinson hastalığı gibi diğer merkezi sinir sistemi rahatsızlıkları olan biri gibi yutma güçlüğü çeken kişilerde görülür.
Mantar pnömonisi tipik olarak, insanlar, mantarın ortamdaki mikroskopik partiküllerini soluduğu zaman gelişir. Zayıf bağışıklık sistemi olan insanların bu tip zatürrelerin gelişmesi daha olasıdır.
önleme
Bir takım stratejiler pnömoninin yayılmasını önleyebilir. Virüslerin ve bakterilerin yayılmasını önlemenin en etkili yolu, özellikle soğuk aylarda sık sık el yıkamadır.
İnsanlar yemeden önce, banyoyu kullandıktan sonra, başkasına dokunduktan sonra, pnömoniye karşı savunmasız kişileri ziyaret etmeden önce ve kamuya çıktıktan sonra eve döndükten sonra ellerini yıkamalıdırlar.
Zatürre önlemek için diğer stratejiler şunlardır:
- Tüm aşılarda güncel kalmanın yanı sıra her yıl bir grip aşısı ve pnömokokal pnömoni aşısı yapılması
- sigarayı bırakmak, sigarayı akciğerleri enfeksiyona karşı daha savunmasız hale getirir ve vücudun bağışıklık sistemini etkiler
- herhangi bir kronik tıbbi durumu, özellikle bağışıklık sistemini veya akciğerleri etkileyenleri yönetmek
- okuldan evde kalmak ya da hastalandığında ya da ateşle çalışırken
Pnömoniden korunma
Çoğu insan herhangi bir kalıcı etki olmadan zatürreden iyileşir. Hassas kişilerde zatürre ölümcül olabilir. Dünya çapında, pnömoni, 5 yaşın altındaki çocuklarda ölümlerin yüzde 16’sını oluşturmaktadır. Daha yaşlı insanlar ve zayıflamış bir bağışıklık sistemi olanlar da ciddi komplikasyonlar yaşama ihtimalleri daha yüksektir.
Yaşlı insanlar, ciddi hastalıkları olan kişiler, yeni doğanların ebeveynleri ve hasta bakıcıları, tüm ziyaretçilerin ellerini yıkamasını sağlamalıdır. Solunum yolu hastalığı veya ateş belirtileri olan kişilerin semptomları giderilene kadar savunmasız bir kişiyi ziyaret etmemesi en iyisidir.
Riski azaltabilen diğer stratejiler şunlardır:
- Yemekten önce, insanlara dokunduktan sonra ve kamuya çıktıktan sonra elleri yıkamak
- Özellikle birisi son zamanlarda hasta olmuşsa, evdeki tüm yüzeyleri dezenfekte etmek
- Bütün aşılarda, özellikle aşılanmak için çok genç olan bebeklerin etrafındaki tüm hanehalkı üyelerinin güncel tutulması
- Soğuk ve grip mevsimi sırasında yetersiz hava filtrasyonu olan yerlerden kaçınma
Görünüm
Pnömoni, 2014 yılında ABD’de 50.000’den fazla insanı öldürdü. Buna rağmen, yaşlı yetişkinlerin yaklaşık üçte ikisi, pnömoniyi önlemek için önerilen pnömokokal pnömoni aşısını almıyor.
Özellikle kronik akciğer hastalığı olmayan kişilerde pnömoni önlenebilir. Hasta insanlardan uzak durmak, hastalandığında, el yıkamak ve aşılanmak gibi temel sağlık önlemlerini benimseyerek, bu potansiyel olarak ölümcül hastalığın önlenmesi mümkündür.
