Pnömokonyoz, bir çalışma ortamında en sık bulunan bazı toz parçacıklarının neden olduğu bir akciğer hastalığıdır. Pnömokonyoz belirtileri nefes almada zorluk ve öksürüğü içerir, ancak hastalığı bir göğüs enfeksiyonundan daha fazla yapan nedir?
Pnömokonyoz, bir kişi asbest, kömür tozu veya silika gibi toz parçacıklarında nefes aldığında ortaya çıkabilir. Eğer bu parçacıklar akciğerlerde hava yollarına veya hava keselerine girerse, vücut onlara karşı savaşmaya çalışırken inflamasyona neden olabilir.
Pnömokonyoza neden olan toz parçacıkları genellikle işyerinde bulunur, bu yüzden genellikle mesleksel akciğer hastalığı olarak adlandırılır. Pnömokonyoz tedavi edilemezken, onu yönetmek için çeşitli yollar vardır.
Pnömokonyoz nedir?
Pnömokonyoz, akciğerlere zarar verebilecek toz partiküllerinin neden olduğu herhangi bir akciğer hastalığıdır. Hastalığın tipi, inhale edilen toz türüne göre değişir, ancak semptomlar nedene bağlı olmaksızın genellikle benzerdir.
Pnömokonyoza neden olabilecek toz tipleri şunlardır:
- madencilik yaparken kayaya sondaj kömür tozu
- Asbest lifleri, genellikle yalıtım veya çatı kaplama
- genellikle tekstil imalatından pamuk tozu
- bir dökümhanede çoğunlukla kum ve kayadan silika
- berilyum, elektronik ve havacılık endüstrilerinde kullanılan hafif bir metaldir.
- alüminyum oksit, kobalt ve talk
Hastalığın farklı şekilleri arasında siyah akciğer hastalığı olarak da bilinen kömür işçilerinin pnömokonyozu (CWP) ve pamuk liflerinin neden olduğu kahverengi akciğer hastalığı olarak da bilinen bysinosis bulunur. Asbest nedeniyle pnömokonyoz asbest olarak adlandırılır.
Bir kişi zararlı toz partiküllerini solursa, akciğerlere birikebilir. Vücudun bağışıklık sistemi, toz partiküllerini çevrelemek için hücrelere zarar vermesini önlemek için hücreler gönderir. Bu inflamasyona neden olur ve bazen fibroz olarak bilinen skar dokusuna yol açabilir.
İnflamasyon veya fibrozis şiddetli ise, pnömokonyoz belirtilerine neden olabilirler.
belirtiler
Pnömokonyoz gelişmesi uzun zaman alabilir, çünkü toz yavaşça birikebilir veya akciğerlerde reaksiyona neden olmak için uzun yıllar sürebilir. Bu, toz partiküllerinin akciğerlere girmesinden hemen sonra belirtilerin ortaya çıkmayabileceği anlamına gelir.
Pnömokonyozlu bir kişi artık hastalığa neden olan tozlu bir ortamda çalışmayabilir.
Pnömokonyozun temel belirtileri şunlardır:
- nefes almada zorluk veya nefes darlığı
- balgam üretebilir öksürük
- göğüste sıkışma
Bu semptomlar soğuk algınlığı veya göğüs enfeksiyonuna benzer olabilir. Bununla birlikte, semptomlar devam etme eğilimindedir ve bunları yaşayan bir kişi zararlı toz parçacıkları olan bir ortamda çalışmışsa pnömokonyozu gösterebilir.
Akciğerlerde skarlaşma şiddetli ise, oksijen kan dolaşımına daha az zorlanabilir. Kandaki düşük oksijen seviyeleri, kalp ve beyin gibi vücuttaki diğer organlarda sorunlara neden olabilir.
Risk faktörleri
Pnömokonyoz için açık risk faktörleri ve insanları zararlı tozla temas ettirme olasılığı daha yüksek olan bir dizi iş vardır.
İşçileri, pnömokonyoza neden olan toz parçacıkları ile temas ettirebilecek bazı meslek örnekleri şunlardır:
- asbest ile çalışan tesisatçılar, çatıcılar ve inşaatçılar
- maden işçileri
- tekstil işçileri
Toz parçacıkları ile çalışmak, bir kişinin pnömokonyoz geliştireceği anlamına gelmez. İşçileri korumak için birçok adım atılabilir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası (OSHA), işverenlerin işyerlerinin zararlı tozlara maruz kalmayı içeren “tanınmış tehlikelerden arınmış” olmasını sağlamalarını sağlayan bir yasadır.
İşyerinde pnömokonyozu önlemeye yardımcı olmak için alınabilecek adımlar şunlardır:
- toz seviyesini azaltma
- çalışma alanını düzgün bir şekilde havalandırmak
- düzenli tıbbi muayeneler yapmak
- işçilerin yüz maskesi ve koruyucu kıyafet giymesini sağlamak
- yeme ve içmeden önce ellerinizi ve yüzünüzü yıkamak
Yüksek seviyelerde toza maruz kalmak veya uzun süre güvensiz koşullarda çalışmak pnömokonyoz riskini artıracaktır. Sigara içmek aynı zamanda durumu geliştirmek için birisini daha savunmasız hale getirebilir.
Teşhis
Birçok işveren, çalışanlar işyerinde zararlı tozlara maruz kalıyorsa, göğüs röntgeni veya solunum testi gibi akciğer hastalıkları için rutin kontrol sağlar.
Bir kişinin pnömokonyoz belirtileri varsa, bir doktor, kişinin toz parçacıklarına maruz kaldığı da dahil olmak üzere, fiziksel muayeneyi tamamlayacak ve tıbbi geçmişini soracaktır. Daha ayrıntılı bir inceleme, bir akciğer uzmanı olarak bilinen akciğerlerde uzmanlaşmış bir doktor tarafından yapılabilir.
Göğüs röntgeni veya BT taraması, akciğerlerdeki iltihap, aşırı sıvı veya skar oluşumunu ortaya çıkarabilir. Akciğerlerden kanın ne kadar oksijen içerdiğini kontrol etmek için de bir test yapılabilir. Bazen diğer hastalıkları dışlamak için biyopsi gerekebilir.
Pnömokonyoz ile yaşamak
Günümüzde pnömokonyozun tedavisi yoktur, bu nedenle tedavi semptomları kontrol etmeyi ve hastalığın kötüleşmesini önlemeyi amaçlamaktadır.
Sağlıklı bir kiloyu sürdürebilmek, sigarayı bırakmak, bol bol uyku almak ve düzenli egzersiz yapmak suretiyle kalbe ve ciğerlere dikkat etmek önemlidir. Pulmoner rehabilitasyon programı akciğer fonksiyonlarını iyileştirmek için tavsiye ve egzersiz sınıfları sunabilir.
İnhaler ve oksijen tedavisi ile yıllık grip aşısı kullanmak akciğerlerin sağlıklı kalmasına ve olabildiğince işlev görmesine yardımcı olabilir. Düzenli kontroller hastalığın yönetilmesine yardımcı olabilir ve herhangi bir pnömokonyoz gelişimini tespit edebilir.
Nefes almakta güçlük çeken bir insan, stresli ve endişeli hissettirebilir, bu nedenle ruh sağlığı desteği, pnömokonyozun etkileri ile ilgilenenler için yararlı olabilir. Amerikan Akciğer Birliği, dostane destek ve tavsiye sunabilecek “Better Breathers” kulüpleri kurdu.
Pnömokonyoz, solunum yetmezliği, tüberküloz (TB) ve kalp yetmezliği gibi komplikasyonlara neden olabilir. Araştırmalar, pnömokonyozlu kişilerin inme riskinin daha yüksek olabileceğini düşündürmektedir, bu yüzden bir kişi inme belirtilerini bilmeli ve endişeleri varsa bir tıp uzmanına danışmalıdır.
Görünüm
Pnömokonyoz için tedavi olmadığından, önleme önemlidir. Bir iş yerindeki uygun sağlık ve güvenlik önlemlerinin alınmasını, koruyucu kıyafet giymesini ve sık sık el yıkamanın olmasını sağlayın.
