Parkinson demansı: Nedenleri, belirtileri ve görünümü

Parkinson hastalığı, bir kişinin hareket kabiliyetini ve günlük aktiviteleri gerçekleştirme yeteneklerini etkileyebilen, sinir sisteminin ilerleyici bir hastalığıdır.

Hastalık, beyindeki elektrik impulslarının kaslara iletilmesine yardımcı olan bir kimyasal olan dopamin üretmekten sorumlu sinir hücrelerine zarar verir. Bu dürtüleri olmadan, bir kişi koordineli bir şekilde hareket etmekte zorlanır.

Parkinson hastalığı bir kişinin hareketlerini etkileyebilir, ancak aynı zamanda düşünce süreçlerini, zihinsel işlevini ve hafızasını da etkileyebilir. Sonuç Parkinson hastalığı demansı denen bir durum olabilir.

Parkinson hastalığı demans nedir?

Parkinson hastalığı demansı, alfa-sinüklein olarak bilinen bir bileşiğin beyninde birikmesiyle oluşur. Bu protein tortuları Lewy cisimleri olarak adlandırılır.

Parkinson hastalığı demansı ile ilişkili semptomlar şunlardır:

• Anksiyete ve sinirlilik
• Hayaller
• Depresyon
• Iyi uyumak zorluğu
• Açıkça konuşma zorluğu
• Görülen ve yorumlayan şeyleri almak zorluğu
• Aşırı gündüz uyku hali ve hızlı göz hareketleri
• Bellek değişiklikleri
• Paranoya
• Görsel halüsinasyonlar

Parkinson hastalığı demansı diğer demans tipleri ile nasıl karşılaştırılır?

Demans beyinde, hafıza kaybına ve net düşünememeye yol açabilecek fiziksel değişikliklerin sonucudur. Birkaç çeşit bunama vardır.

• Alzheimer hastalığı: Alzheimer Derneği’ne göre, Alzheimer hastalığı, demanslı tüm insanların yüzde 60 ila 80’ini etkileyen, yaygın olarak görülen demans tipidir. Semptomlar arasında depresyon, etkilenen iletişim, kafa karışıklığı, yürüme zorluğu ve yutma güçlüğü yer alır.
• Creutzfeldt-Jakob hastalığı: Creutzfeldt-Jakob hastalığı (CJD), “deli inek hastalığı” nı içerebilen bir dizi hastalığı temsil eder. CJD’li bir kişi hızlı hafıza, davranış ve hareket değişiklikleri yaşayabilir.
• Lewy cisimcikli demans: Bu durum bir kişinin beyninde alfa-sinüklein birikmesine neden olur. Semptomlar Alzheimer hastalığına benzer olabilir. Lewy cisimcikli demansı olan kişilerde uyku bozuklukları ve görsel halüsinasyonlar da görülebilir ve bunlar sabit bir yürüme düzenine sahip olabilirler.
• Frontotemporal demans: Frontotemporal demans sıklıkla insanları daha genç yaşlarda etkiler, ancak tanımlanmış herhangi bir beyin değişikliği yoktur. Bununla birlikte, kişilik, davranış ve hareketlerde değişikliklere neden olur.
• Huntington hastalığı: Bu genetik bozukluk, duygudurum değişiklikleri, anormal hareketler ve depresyona yol açan bir kromozom 4 gen bozukluğundan kaynaklanır.
• Karışık demans: Karışık demans, bir kişinin vasküler demans veya Alzheimer hastalığı olan Lewy vücut demansı gibi birden fazla nedenden ötürü demansı olduğunda oluşur.
• Normal basınç hidrosefali: Beyindeki sıvı basıncı birikmesi bu duruma neden olabilir. Bir kişinin hafızasını, hareketini ve idrara çıkmayı kontrol etme yeteneklerini etkiler.
• Vasküler demans: İnme sonrası demans olarak da bilinir, bu durum, bir kişinin beyinde kanama veya damar tıkanıklığı olan bir felç geçirdikten sonra ortaya çıkar. Bu demans türü bir kişinin düşünmesini ve fiziksel hareketlerini etkiler.
• Wernicke-Korsakoff sendromu: Bu durum uzun süreli vitamin B1 veya tiamin eksikliği nedeniyle oluşur. En çok alkol kullananlarda yaygındır. Baş semptom ciddi derecede hafızadadır.

Lewy cisimcikli demans ve Parkinson hastalığı demansı, her ikisi de Lewy cisimciklerinin oluşmasına neden olduğu için benzerdir. Bununla birlikte, Lewy cisimciklerinin Parkinson hastalığı demansında oluşturdukları şekil, Lewy cisim demansında oluşanlardan farklı görünmektedir.

Nedenleri ve risk faktörleri

Parkinson hastalığının çoğu nedeni idiyopatiktir. Bu, bir doktorun bir kişinin neden böyle olduğunu bilmediği anlamına gelir. Bununla birlikte, Johns Hopkins Medicine’e göre, erken başlangıçlı Parkinson hastalığı, genetik bozukluklara, muhtemelen bir ebeveynden miras alınanlara atfedilir.

Araştırmacılar, Parkinson hastalığı olan bir kişiyi demansı deneyimleme olasılığı daha yüksek olan çeşitli risk faktörlerini tanımlamışlardır.

Bu risk faktörleri şunlardır:

• Tanı anında ileri yaş
• Gündüz aşırı uykunun yaşanması
• Diğer demans belirtileri ortaya çıkmadan önce halüsinasyonları deneyimlemek
• Belli bir Parkinson semptomuna sahip olmak, bir kişinin bir adım atmaya başlamasına ya da yürürken orta aşamayı durdurabilmesine neden olur.
• Hafif düşünce bozukluğunun tarihçesi
• Parkinson hastalığı olan çoğu kişiden daha şiddetli hareket bozukluğu belirtileri

Bununla birlikte, araştırmacılar Parkinson hastalığı olan bazı kişilerin neden hareketi ve aynı zamanda hareket problemlerini etkileyen sinir hasarını geliştirdiğini bilmiyorlar.

Parkinson hastalığı zaman içinde nasıl ilerler?

Alzheimer Derneği’ne göre, Parkinson hastalığı olan insanların yaklaşık yüzde 50 ila 80’i Parkinson hastalığı demansı yaşayacak. Parkinson hastalığı tanısından Parkinson hastalığı demansına kadar geçen süre ortalama 10 yıldır.

Parkinson hastalığı bunama, kişinin kendi başlarına yaşama yeteneğini etkileyebilir. Bunun nedeni, ileri aşamaların iletişimi, konuşulan dili, hafızayı anlama yeteneğini ve dikkati çekmede zorlukları etkilemesidir.

Parkinson hastalığı demans tanısı

Herhangi bir demans belirtisi başlamadan önce bir kişi Parkinson hastalığı teşhisi konur. Bunun nedeni, bir kişinin düşünme kalıplarında herhangi bir değişiklik meydana gelmeden önce hareketlilik problemleri geliştirme olasılığının daha yüksek olmasıdır.

Bir kişi bu belirtilerle ortaya çıkarsa, bir doktor bunları hem hareket hem de düşünce değişiklikleri için izlemelidir.

Bir birey aşağıdaki belirtilerden herhangi biriyle karşılaşırsa doktorlarına bildirmelidir:

• Depresyon
• Açık düşünme zorluğu
• halüsinasyonlar
• Hafıza kaybı
• Uyku bozuklukları

Bu belirtilerden bazıları Parkinson hastalığı için alınan ilaçların yan etkileri olabilir, ancak bir kişi bunlardan herhangi biri ile karşılaşırsa, doktorlarına bildirmelidir, böylece olası bunama nedenlerini ortadan kaldırabilirler.

Doktorlar demansı teşhis etmekte güçlük çekebilirler çünkü bir kişinin demansı veya spesifik bir bunama türü olduğunu kesin olarak söyleyebilecek bir test yoktur.

Bir doktorun alabileceği ilk adım, kişinin genel sağlığını düşünmektir. Ayrıca zaman içinde sağlık, hareket ve davranışta herhangi bir değişiklik yapabilirler. Bazen aile üyeleri ya da bakıcılar bu bilgiyi vermelidir, çünkü kişi tüm değişiklikleri hatırlamayabilir ya da farkında olmayabilir.

Parkinson hastalığı olan bir kişi tanıdan 1 yıl veya daha uzun bir süre sonra demans semptomları yaşamaya başlarsa, doktor Parkinson hastalığı demansı olarak durumu teşhis edebilir.

Bu noktada, doktor, semptomlara neden olabilecek herhangi bir beyin değişimini tanımlayabilen manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taraması gibi görüntüleme çalışmalarını da önerecektir.

Örnekler, beyin tümörü veya beyine kısıtlı kan akışı olabilir. Tarama, bir kişinin Parkinson hastalığı demansına sahip olduğunu doğrulayamaz, ancak diğer olası nedenleri dışlayacaktı.

Tedavi ve önleme

Parkinson demansı için tedavi yok. Bunun yerine, tedaviler demans ile ilişkili semptomları azaltmaya odaklanır. Bu ilaçlar içerebilir.

Tedavi ilaçlarının örnekleri arasında şunlar bulunur:

• Antidepresanlar: Doktorlar sıklıkla depresyonun azaltılması için Prozac, Celexa, Lexapro veya Zoloft gibi seçici serotonin geri alım inhibitörlerini (SSRI) reçete ederler.
• Kolinesteraz inhibitörleri: Bu ilaçlar, demansı olanlarda düşünce azalmasının etkilerini azaltmayı amaçlamaktadır.
• Klonazepam: Bu ilaç uyku kalitesini arttırmaya yardımcı olabilir.
• L-dopa: Bu ilaç, Parkinson hastalığından etkilenen hareketi azaltabilir ancak kafa karışıklığı ve demans semptomlarını kötüleştirebilir.

Doktorlar ayrıca antipsikotik ilaçlar da reçete edebilirler, ancak bunu dikkatli bir şekilde yapmalıdırlar. Bunun nedeni yan etkilerin psikotik atakları azaltabileceği, ancak Parkinson semptomlarını arttırabilmesidir. Bu ilaçlar ayrıca artmış karışıklığa ve bilinç değişimlerine neden olabilir.

Birleşik Devletler Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), yakın zamanda, pimavanserin veya Nuplazid olarak bilinen yeni bir antipsikotik ilacı onayladı. Bu ilacın diğer antipsikotik ilaçların yan etkilerine yol açmadan halüsinasyonları etkili bir şekilde tedavi ettiği gösterilmiştir.

Doktorlar semptomları azaltmak için bu ilaçların bir kombinasyonunu yazabilirler. Tedaviler düşünüldüğünde hem yararları hem de yan etkileri tartışmak önemlidir.

Parkinson hastaları, hareket ve iletişim yeteneklerini geliştirmek için fiziksel, mesleki ve konuşma terapilerinden de yararlanabilirler.

Parkinson demansının önlenmesi

Halen, doktorlar Parkinson hastalığının nasıl önleneceğini bilmiyorlar. Bazı insanlar hastalığa karşı genetik bir yatkınlığa sahip olsa da, araştırmacılar spesifik bir gen belirlememişlerdir.

Çoğu insan Parkinson hastalığı tarafından yaşamın ilerleyen dönemlerine kadar etkilenmediğinden, üreme değişiklikleri veya genetik testler tavsiye etmek zordur. Bu, bir kişinin oğulları veya kızları zaten çocuk sahibi olana kadar etkilendiğini bilmeyeceği anlamına gelebilir.

Görünüm

Parkinson hastalığı demansı olan kişilerin yaşam beklentisi, Parkinson hastalığı olanlardan farklıdır. Parkinson Hastalığı Vakfı’na göre, Parkinson hastalığı demansı olan kişilerin yüzde 79,1’i 6 yıl içinde öldü, yüzde 64’ü ise Parkinson’la tek başına öldü.

Demans bir kişinin hayatta kalma oranını etkilerken, Parkinson hastalığı olan bir kişiye birçok ilaç, tedavi ve destek vardır. Araştırmacılar yeni ilaçlar ve tedaviler üzerinde çalışıyorlar. Bu sonunda bir tedaviye yol açabilir.