Buffalo’daki New York Eyalet Üniversitesi tarafından yürütülen yeni araştırma, kanser karşıtı bir ilacın otizmle ilişkili sosyal bozuklukları tersine çevirebileceğini ileri sürmektedir.
Günümüzde dergide yayınlanan bir makalede, araştırmacılar, romatipsin – Amerika Birleşik Devletleri’nde lenfomanın tedavisi için onaylanmış bir ilacın – “gen ifadesi geri kazanılmış ve tersine çevrilmiş sosyal açıkları” bir düşük otizm modelinde ne kadar düşük dozlarda kullandığını rapor etmektedir.
Gelişimsel bir durum olan Otizm spektrum bozukluğu (ASD) davranışları, sosyal etkileşimi ve iletişimi etkiler.
ABD’de derlenen istatistikler 68 çocuktan 1’inin ASD olduğunu ve erkeklerde kızlardan yaklaşık dört ila beş kat daha yaygın olduğunu göstermektedir.
Bozukluğun 2 yaşında teşhis edilmesi mümkün olmakla birlikte, ASD’nin çoğu tanısı 4 yaştan önce doğrulanmamıştır.
ABD’de ASD’li çocukların ekonomik maliyetlerinin 11.5 milyar dolardan 60.9 milyar dolara çıkacağı tahmin edilmektedir.
Düşük doz ‘ters sosyal açıklar’
ASD’ye eşlik eden tüm zorlayıcı ve yıkıcı semptomlardan ötürü, diğerleriyle etkileşime girme ve ilişki kurma zorluğu özellikle üzücüdür ve şu anda etkili bir tedavi yoktur.
Yeni çalışmanın, ASD’nin bu birincil semptomunu, bozukluğa bağlı çok sayıda gen hedefleyerek hafifletmenin mümkün olabileceğini gösteren ilk kişi olduğu düşünülmektedir.
Fizyoloji ve Biyofizik Anabilim Dalı’nda profesör olan üst düzey çalışma yazarı Zhen Yan, “keşfettik” diyor, “açık bir yan etkisi olmayan otizm benzeri sosyal açıklar üzerinde derin ve uzun süreli etki gösteren küçük bir molekül bileşiği. .].”
Bu, inanıyorum ki, özellikle önemlidir, çünkü “şu anda çeşitli psikiyatrik hastalıkların tedavisinde kullanılan birçok bileşik, otizmin bu temel semptomunun terapötik etkinliğini sergilemede başarısız olmuştur.”
Onların çalışmasında, Prof. Yan ve ekibi, ASD için bilinen bir risk faktörü olan eksik bir SHANK3 geni olan farelerde düşük doz romidepsin “tersine sosyal defisitler” ile 3 günlük tedaviyi buldular.
Sosyal açıkların tersine çevrilmesi, iletişimden ve sosyal beceriler geliştirmeye yönelik farelerde kritik bir dönem olan ve birkaç beş yaşına eşdeğer olan, genç çocuklardan geç ergenliğe kadar 3 hafta sürdü.
Bu, benzer bir tedavinin insanlarda uzun süreli olabileceğini gösterir, araştırmacılara öneride bulunur.
Epigenetik mekanizma
Bu yeni çalışma, Prof. Yan ve ekibi tarafından yapılan ve SHANK3 kaybının duygu ve bilişi düzenlemeye yardımcı olan n-metil-D-aspartat reseptörünü nasıl bozduğunu gösteren ekip tarafından yapılan önceki çalışmalara dayanmaktadır. Bozulma, beyin hücreleri arasındaki iletişimde sorunlara neden oldu ve ASD’ye bağlı sosyal açıklara yol açtı.
Farelerdeki sosyal açıkları ölçmek için, bilim insanları sosyal olmayan uyaranlara (örneğin cansız bir nesneyi keşfetmek gibi) tercih ettikleri sosyal uyaranlara (başka bir fare ile etkileşime girmek) tercihlerini değerlendirebilecekleri kontrollü ortamlara yerleştirdiler.
Araştırmacılar, romidepsinin, genlerin işlevini bir epigenetik mekanizma ile restore ederek sosyal defisitleri nasıl tersine çevirdiğini gösterdi.
Epigenetik mekanizmalar, genleri kendi DNA kodlarını değiştirmeden açma ve kapama ve ifadelerini değiştirme yeteneğine sahip genetik süreçlerdir.
Yan, daha önceki çalışmaların epigenetik değişikliklerin ASD’de önemli bir etkiye sahip olabileceğini öne sürdüğünü söyledi.
Kromatin yeniden modellemesi ASD genlerini açtı
Epigenetik mekanizmaların, DNA’larını değiştirmeden gen ifadesini değiştirebilmesinin birkaç yolu vardır. Örneğin, DNA’larına kimyasal etiketler ekleyerek genleri sustururlar.
Ancak, Prof. Yan, ASD’de çalışılan ana epigenetik mekanizmanın, DNA’nın ve hücrenin çekirdeğine sıkıştırılmasına yardımcı olan ambalaj proteinleri olan kromatinin yapısını yeniden şekillendirdiğini söylüyor.
“Kapsamlı örtüşme,” yazar Yan, “otizm ve kanser risk genlerinde, çoğu kromatin yeniden modelleme faktörleridir, kanser tedavisinde kullanılan epigenetik ilaçların otizm için hedefe yönelik tedaviler olarak yeniden kullanılması fikrini desteklemektedir.”
Yeni çalışmanın önemli sonuçlarından biri, tek bir ilaç ile çok sayıda ASD ile ilişkili genin hedeflenmesinin mümkün olabileceğini göstermesidir.
Romidepsin, çekirdekteki DNA’yı düzenlemeye yardımcı olan proteinleri veya histonları değiştiren bir bileşik türü olan bir histon değiştiricidir.
Prof. Yan, ilacı “yoğun şekilde paketlenmiş kromatini gevşetir” diye açıklıyor. Sonuç, genlerin, talimatlarını çeviren moleküller için daha erişilebilir hale getirilmesiyle gen ifadesini geri kazandırmaktır.
Genom genişliğinde taramanın yardımıyla, araştırmacılar romidepsin çalışmasında kullanılan otizm fare modelinde susturulmuş 200 artı genlerin çoğunda gen ifadesini geri yüklediklerini buldular.
“Anahtar otizm risk faktörleri olarak tanımlanan bir dizi genleri ayarlayabilme avantajı, bu terapötik ajanın otizm için güçlü ve uzun süreli etkinliğini açıklayabilir.”
Prof. Zhen Yan
