Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, diyabet prevalansı son 30 artı yıl boyunca önemli ölçüde artmıştır.
1980 yılında, dünya nüfusunun sadece yüzde 4,7’si diyabetliydi, ancak 2014’te bu rakam yüzde 8,5’e çıktı.
Bu, 2014 yılında yaklaşık 422 milyon kişinin diyabetle yaşadığı anlamına gelmektedir. Bu şaşırtıcı istatistikler, prediyabet veya insülin direncine sahip kişilerin sayısını dikkate almamaktadır.
Bu yazıda insülin direncinin ne olduğu ve vücut ağırlığı ile ilişkisinin ne olduğuna bir göz atıyoruz. Aşırı kilo nasıl insülin direncine yol açabilir ve kilo vermek için neler yapılabilir?
İnsülin direnci nedir?
İnsülin direnci, prediyabet olarak bilinen bir duruma yol açar, bu da bir kişinin kan şekeri seviyesinin yüksek olduğu, ancak diyabet olarak nitelendirilebilecek kadar yüksek olmadığı anlamına gelir.
İnsülin direncine sahip olmak, müdahale olmadan ve etkili yaşam tarzı değişiklikleri olmadan, prediyabetli birinin tip 2 diyabet geliştirmeye devam edebileceğine dair bir uyarıdır.
Şeker (glikoz) vücudun ana besin kaynağıdır. İnsanlar onu yedikleri yemeklerden alırlar. Yiyecek vücutta parçalandıktan sonra şeker kan dolaşımına girer.
Onu enerji olarak kullanabilmek için, vücudun hücrelerinin şekeri “alması” gerekir. Pankreas tarafından üretilen bir hormon olan insülin, şekerin kandan uzaklaştırılması ve vücudun hücrelerine girmesine olanak sağlayarak bunun gerçekleşmesine yardımcı olur.
İnsülin kan şekeri seviyelerini korur, çok yüksek veya çok düşük olmadıklarını garanti eder. Bununla birlikte, kan şekeri seviyeleri sürekli yüksek olduğunda, vücut hücreleri insüline etkili bir şekilde yanıt vermeyi durdurur. Bu insülin direnci olarak bilinir.
İnsülin direnci oluştuğunda, şeker hücrelere başarılı bir şekilde giremez ve kan dolaşımında çok fazla kalır. Kandaki daha yüksek seviyelerde şeker, daha fazla insülin salgılamak için pankreasa bir talep verir.
Zamanla, pankreas bu talebi karşılayamaz ve kan akışında çok fazla şeker birikerek prediyabet ve diyabetlere yol açar.
İnsülin direnci ve ağırlığı
İnsülin direnci ve ağırlığı karmaşık bir ilişkiye sahiptir. Bazı doktorlar aşırı kilolu olmanın insülin direncine neden olabileceğine inanırlar.
Bel çevresinde ekstra ağırlık taşımak, bu nedenle belirli bir tehlikedir. Araştırmalar, göbek yağının, insülin direnci, yüksek tansiyon ve kalp hastalığı gibi sağlık komplikasyonlarına neden olabilen hormonları ve diğer kimyasalları ürettiğini göstermiştir.
Göbek yağı da vücutta iltihap gelişmesine katkıda bulunur. Zamanla, kronik ve yaygın inflamasyon aynı sağlık komplikasyonlarının çoğunu geliştirme riskini de artırır.
İnsülin direnci ile kilo vermek
Araştırma, insülin duyarlılığını arttırmak için sadece yüzde 5-7’lik bir kilo kaybının yeterli olduğunu bulmuştur. 150 kilo ağırlığında biri için, bu sadece yaklaşık 8 kilo kaybıdır.
Bu kilo kaybını başarılı bir şekilde kaybetmek ve korumak, prediyabet veya diyabet geliştirme riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Ayrıca hastalık ile ilgili ciddi komplikasyonları önleyebilir.
Bu etkiyi üretmek için makul ve yaşam boyu yaşam tarzı değişikliklerine ihtiyaç vardır. Kilo vermek için sadece “diyete” çarpmak yeterli değildir.
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) Diyabet Önleme Programı, uzun vadeli sağlık ve yaşam tarzı değişikliklerine odaklanmaktadır. Yıl boyu süren program, yapılandırılmış bir yaşam tarzı değişim programının üstesinden gelmenin diyabet riskini yüzde 50’den fazla azaltabileceğini gösteren araştırmalara dayanmaktadır.
CDC programı, daha sağlıklı besinler tüketmeye ve her hafta en az 150 dakika fiziksel aktiviteye katılmaya, kilo vermeye ve sağlıklı alışkanlıklar oluşturmaya vurgu yapmaktadır.
Tersine insülin direnci
Kilo kaybına ek olarak, insülin direncini tersine çevirmek için yapılabilecek birkaç şey daha vardır.
Diyet değişiklikleri
Sağlıklı beslenme alışkanlıklarının geliştirilmesi hem kilo kaybı hem de insülin direncini durdurmak için çok önemlidir. Sağlıklı yiyecekleri seçmek ve porsiyon büyüklüğünü kontrol etmek, en önemli sağlıklı beslenme alışkanlıklarından iki tanesidir.
Ulusal Sağlık Enstitüleri tarafından geliştirilen DASH yeme planının çalıştığı gösterilmiştir. Bu Hipertansiyonu Durdurmak için Diyetsel Yaklaşımlar anlamına gelir.
Bu diyeti takip eden insanlar bol miktarda meyve ve sebze, az yağlı süt, fındık, tohum ve fasülye yiyorlar. İnsanları boş karbonhidrat ve şekerlerden uzak durmaya ve kalp sağlıklı proteinleri alımını artırmaya teşvik eder.
Sigarayı bırakmak
Tütün ürünlerinin düzenli kullanımı, diyabet ve insülin direnci riskini artırabilir. Sigarayı bırakmanın bir yolunu bulmak insülin direnci tanısı konan bir kişi için şarttır.
Bir doktor, bırakmayı kolaylaştırmak için kaynakları ve stratejileri bulmaya yardımcı olabilir.
Fiziksel aktivite
İnsülin direncini iyileştirmek için 30 dakika, haftada 5 gün düzenli aktivite gereklidir. En iyi sonuç için, insanlar kardiyovasküler eğitimi kas geliştirme egzersizleri ve gerdirme ile birleştirmelidir.
Yeni bir egzersiz planına başlamadan önce herkesin bir doktorla konuşması önemlidir, özellikle de fiziksel olarak aktif olduklarından beri.
D vitamini
Bazı araştırmalar, bir kişinin vitamin D seviyesi ile normal kan şekeri düzeylerini koruma yetenekleri arasında bir bağlantı olduğunu göstermiştir. Diyabet veya prediyabet önlemek için D vitamini takviyeleri alma konusunda özel öneriler yoktur.
Tıp Enstitüsü, 70 yaşına kadar olan insanların her gün 600 uluslararası birime ulaşabileceğini ileri sürmektedir. İnsanlar, D vitamini takviyesinin uygun olup olmadığını doktorlarına sormalıdır.
Uyku
Çok az uyku, kişinin insülin direnci ve tip 2 diyabet geliştirme riskini arttırdığı bilinmektedir.
Her gün bol bol uyku almak, açlık hissi ile ilişkili hormonları düzenlemeye ve glikoz metabolizması disfonksiyonu riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
ilaç
Bazen, özellikle diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri etkili olmadığında, insülin duyarlılığını artırmaya yardımcı olmak için ilaç gerekebilir.
Diyabet Önleme Programında, metformin olarak bilinen bir ilacın insülin direncini azaltmada en etkili olduğu gösterilmiştir. Bu özellikle 60 yaşın altındaki insanlarda ve diğer risk faktörleri olanlarda geçerlidir. Başka ilaç seçenekleri de vardır, ancak etkili olmayabilirler veya yan etki riskini taşıyabilirler.
İnsülin direnci tanısı, bir kişinin diyabet hastası olduğu anlamına gelmez. Ancak böyle bir tanı ciddiye alınmalıdır. Müdahale olmadan, devam eden şeker ve metabolik disfonksiyonun, prediyabet ve nihayetinde diyabetlere yol açması muhtemeldir.
