İnflamatuar bağırsak hastalığı hakkında bilinmesi gerekenler nelerdir?

İnflamatuar bağırsak hastalığı, sindirim sistemi iltihabı veya bağırsak iltihabını içeren bir dizi uzun süreli koşullar için bir şemsiye terimidir.

Crohn ve Colitis Vakfı’na göre, enflamatuar bağırsak hastalığı (IBD) 1,6 milyona kadar Amerikalıyı etkilemektedir. Bu insanların çoğu 30 yaşından önce teşhis edilir.

IBD genellikle irritabl bağırsak sendromu (IBS) ile karıştırılır, ancak iki durum farklıdır. IBD, bağırsakta ve malnütrisyonda hasar dahil olmak üzere bir takım komplikasyonlara yol açabilecek daha ciddi bir durumdur.

IBD Türleri

İki ana IBD tipi ülseratif kolit ve Crohn hastalığıdır.

Ülseratif kolit

907.000 Amerikan insanını etkileyebilecek bu durum, kalın bağırsağın (kolon) iltihaplanmasına neden olur. Konumu ve şiddetine bağlı olarak farklı ülseratif kolit sınıfları vardır:

Ülseratif proktit: Enflamasyon rektuma sınırlıdır. Bu ülseratif kolitin en hafif şeklidir.
Evrensel kolit veya pancolitis: Enflamasyon tüm kolonun tamamını etkiler.
Proktosigmoidit: İnflamasyon, rektumu ve kolonun alt ucunu etkiler.
Distal kolit: Enflamasyon, rektumdan ve sol kolondan uzanır.
Akut şiddetli ülseratif kolit: Kolonun tamamını etkileyen ve şiddetli semptomlara ve ağrılığa neden olan nadir bir formdur.

Crohn hastalığı

Crohn hastalığı, sindirim kanalının herhangi bir kısmını – ağızdan anüse – etkileyebilir, ancak en çok etkilenen bölgeler ince bağırsağın ve kolonun son kısmıdır.

Crohn hastalığı 780.000 Amerikalıyı etkileyebilir. Hastalık her yaşta ortaya çıkabilir, ancak en sık 15 ila 35 yaşlarında görülür.

Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı klasik IBD’nin iki ana formu iken, diğer tipler lenfositik kolit ve kollajenöz koliti içerir. Eğer doktorlar iki ana tip IBD’yi ayırt edemiyorsa, bu durum belirsiz kolit olarak sınıflandırılır.

Nedenler

IBD’ye neyin neden olduğu bilinmemektedir, ancak çoğu uzman çeşitli faktörlerin rol oynayabileceğine inanmaktadır:

Bağışıklık fonksiyonu: IBD, bakterilere, virüslere veya gıda partiküllerine anormal bağışıklık sistemi tepkisi, bağırsakta inflamatuar bir reaksiyonu tetiklediğinde ortaya çıkabilir.
Genetik: IBD ve belirli gen mutasyonları arasında bağlantılar bulunmuştur. Ülseratif kolitli hastaların yüzde 20’sine kadarı IBD ile yakın bir akrabalığa sahiptir, ancak kalıtsallığa özgü bir model oluşturulmamıştır.
Bakteriler veya virüsler: Araştırma, hem ve enterovirüsleri Crohn hastalığına bağlamıştır.
Çevresel: Sigara, oral kontraseptif, diyet, emzirme, aşılama, antibiyotik ve diğerleri gibi faktörler potansiyel nedenler olarak araştırılmıştır.

Risk faktörleri

Aşağıdakiler dahil, IBD’nin başlangıcında bir takım risk faktörleri de tanımlanmıştır:

Yaş: çoğu insan 30 yaşından önce teşhis edilir.
Etnik köken: Kafkasyalılar ve Aşkenaz Yahudileri diğerlerinden daha yüksek risk altındadır.
Genetik: IBD ile yakın akraba olan kişiler daha yüksek risk altındadır.
Yerleşim: Kentsel alanlarda ve sanayileşmiş ülkelerde yaşayan insanların IBD teşhisi daha olasıdır.
İlaçlar: İzotretinoin veya nonsteroidal antienflamatuar ilaçlar gibi bazı ilaçların kullanılması riski artırabilir.
Sigara içimi: Sigara içenler Crohn hastalığını geliştirme riski altındadır, ancak ülseratif kolit çoğunlukla sigara içmeyenleri etkiler.

belirtiler

Semptomlar, hastalığın yeri ve ciddiyetine ve hastalığın türüne göre değişir. Aşağıdaki belirtiler her iki tipte de IBD için yaygındır:

Dışkıda kan
ishal
yorgunluk
ateş
iştahsızlık
mide bulantısı
ağrılı veya zor bağırsak hareketleri
dışkıda pus veya mukus
mide ağrısı ve krampları
kusma
kilo kaybı

IBD ayrıca sindirim sistemi ile ilgili görünmeyen semptomlarla da ilişkili olabilir:

artrit
ağızda kemik yaraları
göz iltihabı
cilt rahatsızlıkları

IBD olan çocuklar da bozulmuş büyüme yaşayabilir.

İBH olanlar, semptomların kötüleştiği, alevlenmeler veya nüksler olarak adlandırılan ve az ya da hiç semptom görülmeyen, remisyon olarak bilinen dönemlerle karşılaşabilirler. Alevler sayılarına, yoğunluğuna ve süresine göre değişir.

Tedavinin amacı IBD’yi remisyona sokmak ve mümkün olduğu kadar uzun süre orada tutmaktır.

Komplikasyonlar

Bazı komplikasyonlar IBD ile ilişkilidir – bunlardan bazıları yaşamı tehdit edebilir. Crohn hastalığının olası komplikasyonları şunlardır:

bağırsak tıkanıklığı
kolon kanseri
fistüller, bağırsakta anormal tüneller
yetersiz beslenme

Ülseratif kolit olası komplikasyonları şunlardır:

kolon kanseri
bağırsak duvarının normal kasılmalarının geçici olarak durduğu fulminant kolit
kolonda bir delik veya göz yaşı
Kolonun striktürleri veya daralması
şişlik ve sıkışan gazın kolon rüptürüne, septisemiye ve şoka neden olabileceği toksik megakolon

Teşhis

IBD teşhisi için, bir doktor bir veya daha fazla tanı testi vermeden önce tam bir tıbbi geçmişe sahip olacaktır. Kullanılan testlerin türleri arasında şunlar bulunur:

dışkı örneği
anemi veya enfeksiyonu test etmek için kan testleri
X-ışınları, ciddi bir komplikasyon şüphesi varsa
CT tarama
MRI taramaları, ince bağırsakta veya anal bölgede fistülleri saptamak için

Endoskopik prosedürler de kullanılabilir. Bir kamera takılı esnek bir prob, anüsten içeri sokulur. Bu prosedürler bağırsak hasarını açığa çıkarmaya yardımcı olur ve doktora incelemek için dokuyu küçük bir örneklem almasına izin verir. Tipik olarak kullanılan endoskopik prosedürlerin türleri şunlardır:

kolonoskopi – tüm kolonun incelenmesi
Esnek sigmoidoskopi – kolonun son bölümünü incelemek
Üst endoskopi – gıda borusunu, mide ve ince bağırsağın ilk kısmını incelemek

Bir kapsül endoskopi başka bir seçenektir. Bu prosedür, bir kişinin içinde kamera bulunan bir kapsül yutmasını gerektirir ki bu da doktorun ince bağırsağı incelmesine izin verir.

tedavi

IBD için tedavi yoktur. Tedavinin amacı semptomları azaltmak, remisyonu sağlamak ve sürdürmek ve ilişkili komplikasyonlardan kaçınmaktır. En yaygın kullanılan tedaviler ilaç ve ameliyattır.

ilaç

Doktorlar ilk önce daha hafif olanlardan başlayıp daha agresif tedavilere kadar çalışan ilaçlar reçete edebilirler.

Anti-inflamatuar ilaçlar: 5-ASA ilaçları tipik olarak IBD semptomlarına karşı ilk savunma hattıdır. Bağırsaktaki inflamasyonu azaltır ve remisyona ulaşmaya ve korunmaya yardımcı olabilir.
Kortikosteroidler: Daha hafif antiinflamatuar sınıfı etkili değilse, reçete edilebilen hızlı etkili anti-inflamatuar steroidler. Sadece fişekleri tedavi etmek için kullanılırlar ve uzun süreli kullanılmamalıdırlar.
İmmün baskılayıcılar: Bağışıklık sisteminin bağırsak hücrelerine saldırmasını engelleyerek, inflamasyonda bir azalmaya neden olur. Etkili olmak için 3 aya kadar sürebilir ve enfeksiyona karşı artan duyarlılık gibi yan etkilere neden olabilirler.
Biyolojik tedaviler: Vücuttaki iltihaplardan sorumlu belirli maddeleri hedefleyen antikorlar.

Ayrıca, IBD olanlar için önerilen diğer ilaçlar şunları içerebilir:

antibiyotikler
antidiarrheal ilaçlar
laksatifler
IBD ile ilişkili beslenme yetersizliği vakaları için vitamin ve mineral takviyeleri

cerrahlık

Bazı durumlarda, IBD semptomlarını ve komplikasyonlarını tedavi etmek için cerrahi gerekebilir. Cerrahi dar bir bağırsak genişletmek veya fistül kaldırmak için tavsiye edilebilir.

Ülseratif koliti olan kişiler, kolon ve rektumu çıkarmak için ameliyat geçirebilirler. Crohn hastalığı olan kişiler bağırsakların belirli kısımlarını çıkarmak için ameliyat olabilir.

yönetim

Bazı diyet ve yaşam tarzı faktörlerinin IBD semptomlarını kötüleştirdiği düşünülmektedir. Bu alanlarda olumlu değişiklikler yapmak, semptomların yönetilmesine, alevlenmelerin azaltılmasına ve hatta remisyonun korunmasına yardımcı olabilir.

Diyet

IBD’ye sahip olanlar için faydalı olabilecek diyet önlemleri şunları içerir:

Belli belirtiler belirli gıdalarla ilişkili olup olmadığını izlemek için bir gıda günlüğünü tutmak
süt ürünleri alımını sınırlandıran
yüksek yağlı gıdaların alımını sınırlandıran
baharatlı yiyecekleri, kafeini ve alkolü sınırlamak veya önlemek
Yüksek lifli gıdaları sınırlayan, özellikle bağırsak daralması bir sorun ise
birkaç büyük yemek yerine sık sık küçük öğün yemek
bol su içmek
Eksikliği önlemek için vitamin ve mineral takviyeleri almak

Stres

IBD olan çoğu insan stresli dönemlerde daha şiddetli semptomlar yaşadıklarını söylemektedir. Stresi yönetmeyi öğrenmek, bu tür alevlenmelerin sayısını ve şiddetini azaltmaya yardımcı olabilir.

Stres yönetimi teknikleri arasında egzersiz, meditasyon, nefes egzersizleri, progresif kas gevşemesi ve hobilere ve diğer eğlenceli etkinliklere yer veriliyor.

Sigara içmek

Sigara içmenin Crohn hastalığı olanları olumsuz etkilediği gösterilmiştir. Hastalığı geliştirmek için sadece bir risk faktörü değil, aynı zamanda semptomları daha da kötüleştirir.

Bazı araştırmalar, sigaranın ülseratif koliti olanlara fayda sağlayabileceğini ancak sigara ile ilişkili sağlık risklerinin herhangi bir faydadan daha ağır basabileceğini ileri sürmüştür.

Duygusal destek

IBD, özellikle ağır vakalarda, durumları olanlara duygusal bir etkisi olabilir. Bu nedenle, aile ve arkadaşlar arasında iyi bir destek ağına sahip olmak önemlidir.

IBD’si olan kişiler, bir IBD destek grubuna katılmayı veya yararlı bulabilecekleri danışma oturumlarına katılmayı düşünebilirler.

önleme

IBD’nin kesin nedeni henüz bilinmediğinden, en iyi nasıl önleneceğini bilmek zordur.

IBD ile ilişkili genetik faktörler kişinin kontrolünün dışındadır, ancak sağlıklı bir diyet yaparak, sigarayı bırakarak ve düzenli egzersiz yaparak riski azaltmak mümkündür.

Görünüm

IBD için bir tedavi olmamasına rağmen, tıbbi müdahaleler ve yaşam tarzı değişiklikleri ile yönetilebilir.

Etkili tedavi ile Crohn hastalığı olanların yaklaşık yüzde 50’si remisyonda olacak veya önümüzdeki 5 yıl içinde sadece hafif semptomlara sahip olacaktır. Remisyona giren insanların yaklaşık yüzde 45’i gelecek yıl bir nüksetme yaşamayacak.

Herhangi bir yılda ülseratif kolitli hastaların yüzde 48’i remisyondadır ve yüzde 30’unda hafif semptomlar vardır. Birisi daha az gerilemede kalırsa, bir sonraki yıl içinde bir parlama yaşama ihtimali o kadar az olur.

IBD’ye bağlı ölüm veya komplikasyonları nadirdir. Crohn hastalığı olan kişiler genel popülasyondan sadece biraz daha yüksek mortalite oranına sahiptir. Hafif-orta dereceli ülseratif kolite sahip olanlar daha yüksek bir riske sahip değildir.

İnsanlar bağırsak alışkanlıklarında veya IBD’nin diğer belirtilerinde kalıcı değişiklikler yaşıyorsa, doktorlarına başvurmalıdırlar.