Koku ve hastalık arasındaki ilişki ilginç bir iki yönlü yoldur. Bu yazıda hastalığın aroması, elektronik burunlar ve koku duyularınızı kaybetmenin gizli tehlikeleri tartışılmaktadır.
Koku ya da koku, evrimsel olarak, en eski anlamamızdır. Bu soyağacına rağmen, duyu dünyasının gösterişli midillilerinden çok daha az dikkat çekiyor: vizyon ve işitme.
Aslında 2011 yılında yapılan bir araştırmada, 16 ila 30 yaşları arasındaki insanların yaklaşık yarısının, akıllı telefonlarından veya dizüstü bilgisayarlarından daha fazla koku duydukları görülmüştür.
Bu belki de şaşırtıcı değil. İnsanlar öncelikle görme ve ses kullanarak dünyaya giderler, bu nedenle koku veya anosmi kaybı, görme veya işitme kaybından daha az engeldir.
Görüldüğü gibi, göreceğimiz gibi koku alma da koklanmaz.
Hastalığın kokusu
Keskin bir koku almak birçok yaratık için önemli bir özelliktir. Örneğin, feromonlar sağlıklı bir hayvanı uzak ve geniş potansiyel arkadaşlara tanıtmak için koku alma kampanyası olarak düşünülebilir.
Ama bu bölümde, koku parasının karşıt tarafını tartışıyoruz; Sağlıklı aromalardan ziyade hastalıkla ilişkili koku işaretlerine bir göz atıp, “Hastalıkların kokusu neye benziyor?” diye soruyoruz.
Tıp biliminin ilk günlerinden beri insanlar belirli hastalıkları belirli kokulara bağlamışlardır. Örneğin, Mesih’in doğumundan çok önce yazılmış bir Sanskrit metni olan Sushruta Samhita’da bir pasaj okur:
“Koku hissi, tanımlanmasında önemli bir etkiye sahip olan birçok hastalığın tuhaf terlemesini tanıyabiliriz.”
Son yıllarda, doktorlar hastalarını koklamaktan ve idrarını daha sosyal olarak kabul edilebilir (ve güvenilir) yöntemlere dökmekten uzaklaşmıştır. Bununla birlikte, bazı hastalıkların hala karakteristik bir kokuya sahip olduğu düşünülmektedir.
Hastalıkların aromalarına ilişkin aşağıdaki açıklamalar 1998’de yayınlanan bir makaleden alınmıştır.
- scrofula – eski bira
- tifo ateşi – pişmiş ekmek
- sarı ateş – bir kasap dükkanı
- difteri – tatlı
- diyabetik ketoz – elmaların ayrışmasında meyveli bir aroma
- metionin – haşlanmış lahana metabolize edilememesi
- hiperaminoasidüri – kurutulmuş malt veya atlama
Bağışıklık yanıtını koklama
Evrimsel açıdan bakıldığında, hasta bir kişiyi koklayabilmek bir avantaj olabilir. Bir fare, bir bağışıklık tepkisinin kokusunu algılayabilseydi ve bir meslektaşının yerleşik bir patojenden kaçınmasını sağlayabilirse, hayatta kalma yetenekleri geliştirilebilirdi.
Bu sadece boşta kalma teorisi değil; Kemirgenlerin tek başına koku tespiti yoluyla hasta bireylerden uzak durabileceği iyi bilinmektedir.
İnsanlar ayrıca şu anda bir bağışıklık yanıtına girmekte olanları koklayabilmektedirler ve dergide yayınlanan bir çalışma bunu teste tabi tutmaktadır.
İlk olarak, bir grup sağlıklı gönüllüden vücut kokusu örnekleri alındı. Daha sonra, bilim adamları katılımcıları endotoksin enjekte ederek bir bağışıklık tepkisini tetikledi. Vücut kokusu bir kez daha örneklendi ve daha sonra değerlendirildi ve değerlendirildi.
Yazarlar sonuçlandı:
“Sadece birkaç saat içinde, endotoksine maruz kalan bireyler, plaseboya maruz kaldıklarında daha fazla vücut kokusuna sahipti. Ayrıca, bu etki, bireylerin immün aktivasyon düzeyine göre istatistiksel olarak etkilendi.”
Bu nedenle, hasta insanlar daha kötü kokuyordu – ve daha cesur olduklarından, kokuları daha da kötü olarak değerlendirildi.
İlginç olarak, kokudaki farklılıklar, bağışıklık sisteminin tetiklenmesinden sadece 4 saat sonra tespit edilebilir. Ayrıca hasta insanların daha fazla terlemediğini ve kokunun sadece daha güçlü değil, aynı zamanda farklı olduğunu da belirtmek gerekir.
Bağışıklık cevabı vücut kokusunu nasıl değiştirebilir?
Bu soruyu cevaplamadan önce, “Vücut kokusu nedir?” Diye sormaya da değmez. İnsanlarda, vücut kokusu temel olarak bakterilerden ve cilt bezi salgılarından kaynaklanır – özellikle de diğer bölgeler arasında koltuk altlarında bulunan apokrin ter bezleri.
Vücut kokusu, aslında, E-3-metil-2-heksenoik asit, 3-metil-3-sülfanilheksan-1-ol ve sülfanilalkianoller gibi ekzotik olarak adlandırılan kimyasallar dahil olmak üzere bileşiklerin karmaşık ve değişken bir kokteylidir.
Bir enfeksiyonun kişinin aromasını değiştirebileceği çeşitli yollar vardır. İlk olarak, bedenlerimiz mikroplar ile kirişlere bağlanır, bazıları koku alma biçimimizde rol oynar. Bu nedenle, bu mikropların seviyesini veya türlerini değiştiren bir patojen de vücut kokusunu ayarlayabilir.
İkincisi, vücudun bağışıklık tepkisini kontrol eden majör doku uyuşmazlığı kompleksiyle ilişkili genler de farelerde koku ve çiftleşme tercihlerini etkiler.
Üçüncü olarak, aktif bir bağışıklık sistemi, diğer metabolik yan ürünlerin endokrin veya hormonal sistemden atılmasını değiştirir. Örneğin, bir bağışıklık tepkisi sırasında kandaki kortikosteron seviyeleri yükselir ve androjenler azalır.
Kanser tespit eden köpekler
İnsan burnu, canine kadar rafine edilmiş bir yer değildir. Son yıllarda, bilim adamları köpeklerin kanseri tespit etmek için etkileyici güçlerini kullanıp kullanamayacağını araştırdılar.
Bulgular tartışmasız değildir, ancak bazı çalışmalar etkileyici tespit oranları sağlamıştır. Örneğin, bir çalışmada dört eğitimli sniffer köpek, 125 kişiden alınan nefes örneklerinde akciğer kanserini% 68 ila 84 doğruluk oranlarıyla saptayabilmiştir.
Başka bir çalışma, 8 yaşındaki bir dişi siyah Labrador Retriever’inin, kolorektal kanserlerin yüzde 90’ından fazlasının nefes ve dışkı örneklerinden doğru bir şekilde teşhis edilebileceğini gösterdi. Erken kanserleri bile tespit edebildi.
Eğitim köpeklerinin her zamankinden daha doğru olabilmelerine rağmen kanserlerin erken teşhisinde yararlı olabilir, bu mükemmel bir çözüm değildir; yoğun, pahalı eğitim ve deneyimli bir işleyicinin zamanını içerir.
Ayrıca, köpekler arasında ve hatta aynı köpekte farklı günlerde doğrulukta değişkenlik vardır. Bazı çalışmalar daha az etkileyici, neredeyse rastgele sonuçlar üretmiştir.
Bu konulardan dolayı, şu anki vurgu, tahtın burnunu yapay bir koku sensörü veya uçucu organik bileşikleri tespit eden bir “elektronik burun” ile kopyalamaktır.
Elektronik burun
Elektronik burunlar son yıllarda sıçramalara ve sınırlara ulaşmıştır ve şu anda bir dizi özel lezzet ve kokuyu tespit edip tanıyabilmektedir. Bazı endüstriyel süreçlerde zaten kullanılıyorlar.
Çoğu elektronik burun, temas halinde olan uçucu bileşiklere tepki veren sensör dizileri kullanır; Sensörler etkileştikçe fiziksel olarak değişir. Bu değişiklikler dijital olarak kaydedilir ve istatistiksel modellerle pompalanır.
Elektronik burunların bir gün, bakterileri tespit edip, MRSA’yı hastane havalandırma sistemlerinde ayırt edebilmelerini ümit ediyor. Bilim adamları ayrıca, akciğer kanserini sınır dışı edilen nefeslerden saptamak ve beyin tümörlerini tanımlamak için kullanmaya çalıştılar.
Diğerleri, böbrek hastalığı, bağırsak hastalığı ve idrardan gelen diyabeti tespit etmek için elektronik burunları kullanmaya çalıştı. Sonuçlar çeşitlidir, ancak erken aşamada tıbbi durumları tespit etmek için istenmeyen bir yol büyük fayda sağlayacaktır.
Azaltılmış koku duyusunun etkisi
Ne yazık ki, anosmia ve hyposmia – yani, kısmi koku duyusu kaybı – nispeten az araştırma aldı. Kritik olarak kabul edilmezler ve bu nedenle daha az faiz ve finansman çekmiştir.
Bununla birlikte, bozulmuş olfaktör fonksiyonu, Amerika Birleşik Devletleri’nde tahmini 2.7 milyon yetişkinleri etkilemektedir.
Kafa travması, viral enfeksiyonlar, burun tıkanıklığı, bazı ilaçlar ve nörolojik bozukluklar dahil olmak üzere bir çok yoldan koku hissi duyulabilir. Ve zararsız bir rahatsızlıktan uzaktır.
“Bozuk koku fonksiyonu ile ilişkili tehlikeli olaylar” başlıklı bir makale, daha az koku duyusuyla bağlantılı tehlikeleri belgelemek için yola koyulmuştur.
Azaltılmış koku hissi olan 124 kişinin üçte birinden fazlasının ilgili tehlikeli bir olay yaşadığını bulmuşlardır. Bunlar dahil:
- yemekle ilgili olaylar – ankete katılanların yüzde 45’i
- şımarık yemek yeme – yüzde 25
- bir gaz sızıntısı tespit edilememesi – yüzde 23
- ateş kokusu alamama – yüzde 7
Fiziksel tehlikenin ötesinde, kokuların tada sahip olmasının önemi nedeniyle sorunlar da ortaya çıkabilir. Bazı bireylerde anosminin iştahsızlığa yol açabileceği, çünkü yemek yemekten zevk almadığı için.
Ölçeğin diğer ucunda, hiposmisi olan bazı insanlar obez olurlar, çünkü tuzlu, derin yağda kızartılmış yiyecekler sadece çekici görünür. Ayrıca, tat, tükürük ve pankreatik aktiviteyi uyardığı için, düşük bir koku duyusu sindirime engel olabilir.
Koku ve demans tanısı duyusu
Yaşlanan nüfus nedeniyle kısmen, bunama giderek artan bir sorundur. Ve maalesef bunama tedavisi zordur ve tedavi edilemez. Vurgu, semptomların tedavi edilmesi, hastalığın yavaşlatılması ve mümkün olan her durumda erkenden yakalanmasıdır.
Biyobelirteçler olmadığından ve erken belirtiler genellikle normal yaşlanma ile karıştırıldığı için erken tanı zor olabilir. İşte koku geldiği yer.
Bozulmuş koku hissi, Parkinson hastalığının ve Alzheimer’ın en erken klinik özelliklerinden biridir. Koku hissinde genel olarak bir azalma vardır, özellikle de bireyin kokuları tanımlama ve tanıma kabiliyetini etkiler.
Bu faktörün tanıda yararlı olup olmadığını araştıran bir dizi çalışma vardır. 81 çalışmanın bir meta-analizinde yazarlar şu sonuca varıyor:
“[O] lökral tanımlama ve tanıma, AD’de [Alzheimer hastalığı] subklinik vakaları saptamak için bir aküye dahil edilecek en ilginç adaylar olarak ortaya çıkmaktadır.”
Bir başka çalışmada, Lewy vücut hastalığı (LBD) olan kişilerde Alzheimer hastalarına göre koku alma açıklarının daha anlamlı olduğu bulunmuştur. Bu ikisi arasında ayrım yapmak önemlidir, çünkü bazı bunamalarda kullanılan ilaçlar LBD’li kişiler için uygun değildir.
Sonuç olarak, olfaksiyon araştırmalarındaki önemli artışlar az ve çok uzak olsa da, tıbbi diagnostik teknolojisinin geleceği için büyük bir potansiyel vardır. Alexander Graham Bell’in dediği gibi, “Eğer yeni bir bilim bulmak için iddialıysanız, bir koku ölçün.”
