Kan kök hücrelerine bakan yeni bir çalışma, alkolün kanser geliştirme riskini artırdığı mekanizmaları çevreleyen yeni detayları ortaya çıkardı.
Alkolün yedi kanser türünden daha az risk almadığı bilinmektedir. Bunlar ağız, üst boğaz (farinks), ses kutusu (laringeal), özofageal, meme, karaciğer ve bağırsak kanseridir.
Linkler kurulsa da, alkolün maligniteyi nasıl tetiklediği de tam olarak anlaşılamamıştır. Birçok mekanizmanın işte olduğu düşünülmektedir.
Önceki çalışmaların çoğu sadece laboratuardaki hücreleri incelemiş, alkol (etanol) maruz kaldıktan sonra değişikliklere bakmıştır.
Son zamanlarda, Cambridge, İngiltere’de bulunan MRC Moleküler Biyoloji Laboratuvarı araştırmacıları, tüm hayvanları kullanarak alkol-kanser ilişkisini daha net bir şekilde ortaya koymaya başladılar.
Kanser Araştırmaları Birliği tarafından finanse edilen çalışma, bu hafta dergide yayınlandı.
Asetaldehit ve kan kök hücreleri
Ekip, farelere seyreltilmiş etanol verdi ve daha sonra alkol işlendiğinde üretilen bir asetaldehitin neden olduğu hasarı ölçmek için kromozom analizi ve DNA dizilemesi kullanıldı. Dikkatlerini belirli bir hücre tipine odakladılar: kan kök hücreleri.
Kan ve kemik iliğinde bulunan kan kök hücreleri, beyaz kan hücreleri, trombositler ve kırmızı kan hücreleri de dahil olmak üzere herhangi bir kan hücresi türüne dönüşebilen olgunlaşmamış kan hücreleridir. Hatalı kök hücrelerin kansere neden olduğu bilinirken, alkolün bu hücrelere nasıl zarar verdiğini anlamak önemlidir.
Alkol, bağırsakta parçalandığı için, bakteriler, daha önce hayvanlarda kansere neden olduğu kanıtlanmış bir kimyasal olan büyük miktarlarda asetaldehite dönüştürür.
Analizleri takiben araştırmacılar, asetaldehitin aslında kan kök hücreleri içinde DNA’ya zarar verebileceğini ve parçalayabildiğini buldular. Kromozomlar yeniden düzenlenmiştir ve DNA dizisi kök hücrelerde kalıcı olarak değiştirilmiştir.
Kurşun çalışma yazarı Prof. Ketan Patel “Kök hücrelerde DNA hasarı nedeniyle bazı kanserler gelişir. Bazı hasarlar tesadüfen meydana gelirken, bulgularımız alkol içmenin bu hasar riskini artırabileceğini göstermektedir.”
Kendini savunma mekanizmaları
Etanolün kök hücrelere yol açtığı zarara dair yeni anlayışların yanı sıra, bilim adamları vücudumuzun alkolle mücadelede kullandıkları koruyucu mekanizmalar hakkında yeni bilgiler ortaya çıkardılar.
Aldehit dehidrogenazlar (ALDH’ler) denilen enzimler, alkolle ilişkili hasarlara karşı ilk savunma hattını oluştururlar. ALDH’ler, “hücrelerimizin bir enerji kaynağı olarak kullanabileceği” maddeyi alkolize eder.
Milyonlarca insan – örneğin birçok Doğu Asyalı, düşük ALDH seviyeleri veya enzimlerin hatalı kopyalarına sahiptir. Bu, toksik asetaldehitin vücutta biriktiği anlamına gelir. Bu bireyler, masal kızartılmış yanakları deneyimleyecek ve potansiyel olarak hasta hissedeceklerdir.
Araştırmacılar ALDH’siz fareleri araştırdıklarında, alkolün ALDH üretebilecek farelere kıyasla DNA’ya dört kat daha fazla zarar verdiğini bulmuşlardır.
ALDH’nin ötesinde, vücudun çeşitli DNA hasarlarını onarabilen bir dizi başka ikincil mekanizması vardır. Fakat bu mekanizmalar her zaman işe yaramaz; Bazı insanlar onları etkisiz kılan mutasyonlara sahiptir.
“Çalışmamız, alkolü etkili bir şekilde işleyememenin, alkolle ilişkili DNA hasarı ve dolayısıyla belirli kanserler için daha yüksek bir riske yol açabileceğinin altını çizmektedir.”
Ketan Patel
“Ama,” diye devam ediyor, “Alkol temizleme ve DNA onarım sistemlerinin mükemmel olmadığını ve alkolün hala savunma mekanizmaları sağlam olan insanlarda bile farklı şekillerde kansere yol açabileceğini hatırlamak önemlidir.”
Alkolün kansere yol açtığı bilinmektedir ve bu gibi çalışmalar, niçin ve nihayetinde alkolle ilişkili kanserlerin neden önlenip yavaşlatılacağının anlaşılmasına yardımcı olur.
Cancer Research U.K.’dan Prof. Linda Bauld’un dediği gibi, “Bu düşünmeye teşvik edici araştırma, alkolün hücrelerimize yapabilecekleri zararın altını çiziyor ve bazı insanları yalnızca bir akşamdan daha pahalıya mal ediyor.”
